भीरकोट नगरपालिकाका प्रमुख गोविन्द कुमार कर्मचार्यले तीन वर्ष अगाडि जनतामा जाँदा आफूले गरेको बाचा पुरा गर्न प्रतिवद्ध भएर लागेको बताएका छन् । आँधीखोला तटबन्ध गर्ने, बयरघारीबाट बानेथोक देउराली वडा कार्यायसम्म र मोहन डाँडा हुँदै पर्वत जोड्ने बाटो बनाएर कम्तिमा ठूलो भञ्ज्याङसम्म कार चढेर अर्को निर्वाचनमा पुग्ने बाचा उनले भुलेका छैनन् । यी र यस्ता योजना सम्पन्न गर्न आफू लागि परेको उनले बताए । प्रस्तुत छ, केन्द्रभाग डटकमको ‘हाम्रो पालिकाका लागि पत्रकार गोविन्द सुवेदीसंग भीरकोटका प्रमुख कर्माचार्यले गरेको कुराकानी ।

भीरकोटको आफ्नै इतिहास छ । यद्यपी झट्ट सुन्दा भीर भन्ने बुझाई छ । यसको बारेमा बताइदिनुहोस् न ?

यो त्यस्तो भीर त छँदैछ । भीरकोट भनेको के भन्नुहोला भने बाइसे चौविसे राजा राजा तारक शाहको राज्य हो यो भीरकोट राज्य । जुन अहिलेसम्म पनि भीरकोट दरबार छ । त्यसैको नामबाट यसको नामाकरण भएको हो ।

तपाइँ निर्वाचित हुनुभएको तीन वर्ष पूरा भइसकेकेको छ । निर्वाचनमा जनतासंग गरेका बाचा कति पूरा गर्नुभयो ?

हामीले वितेको तीन वर्षमा धेरै नै काम गरेका छौं जस्तो लाग्छ । यो नगरपालिका जनसंख्याको हिसावले र वडाको हिसावले पनि सानो छ । यहाँ ९ वटा वडा छ । करिव २६ हजार जनसंख्या भएको कारणले केन्द्रबाट प्राप्त हुने अनुदान पनि त्यहि हिसावले प्राप्त हुनेगरेको छ । थोरै रकम प्राप्त गरेका हुन्छौं । मलाई के विश्वास छ भने तीन वर्षको दौरान जेजती काम गरेका छौं राम्रै गरेका छौं ।

निर्वाचनका बेला मैले तीन वटा प्रतिवद्धता जनाएको छु । जनतामा जाँदा बाटो र तटबन्धको बारेमा बोलेको छु । बयरघारी देखि बानेथोक देउराली वडा कार्यालयसम्म अर्को निर्वाचनमा भोट माग्न आउँदा कार चढेर आउँछु भन्ने बाचा गरेको थिएँ । त्यो पूरा गर्छु ।

अर्को हामीले मोहनडाँडा देखि पर्वत जोड्ने बाटो छ । त्यसको पनि ठूलो भञ्ज्याङसम्म पाँच वर्षमा कार चढेर आउँछु भनेको थिएँ, त्यो पनि पुरा गर्छौं । आँधीखोला र जमिनको सतह बराबर छ । आँधीले हरेक वर्ष वर्षामा कृषि योग्य जमिन कटान गरेको छ । यसकारण जनताले दुुःख पाएका छन् । अहिले तीन वर्षमा धेरै तटबन्धन गरेका छौं । यो वर्ष दोहोरो साढे दुई किलोमिटर तटबन्ध गरेका छौं । अझै तीन किलोमिटर जति तटबन्धन गर्न बाँकी छ । यो वर्ष त्यति दुख नदेला । यद्यपी वर्षा हो । तरपनि भएको काममा सन्तुष्ट छु । अब बाँकी अबधिमा त्यो पनि पूरा गर्छौ भन्नेमा विस्वस्त छु ।

आँधीखोला स्याङ्जा जिल्लाको लाइफलाईन हो भन्ने गरिन्छ । तपाइँले यसको कत्तिको उपयोग गर्न सक्नुभएको छ ?

आँधीखोला हाम्रा लागि बर्दान पनि भएको छ र अभिसाप पनि बनेको छ । बयरघारी देखि छांङछाङदी सिंचाई योजना बनेको छ । पारीतर्फ सिमलचौर आँधी खाल्टा र पकानसम्म सिंचाइँ योजना लैजाने योजना हो । तर, सकिएको र्छैन । त्यहाँका जनता पीडित हुनुहुन्छ र बोलेको काम पूरा नभएकामा म दुःखी छु । तीन करोड रुपैयाँ भए पारी र वारी दुबैतर्फ काम हुन्थ्यो । त्यो भयो भने आँधीखोला बर्दान नै हुन्छ ।

भीरकोट नगरपालिका रहेको स्याङ्जा क्षेत्र नम्बर-२ बाट विगत र वर्तमानमा निर्वाचित हुनुभएकाहरु मन्त्री बन्नुभयो । पार्टीमा पनी पहुँच भएकै हुनुहुन्छ । प्रदेशमा पनि तयस्तै प्रभाव छ । यहाँले केन्द्रबाट बजेट पार्न सकिएन भन्ने गुनासो गर्नुभयो । हजुरहरुको समन्वय राम्रो छैन ?

सम्बन्ध र समन्वय राम्रै छ । तर पार्टीको नै हिसाव गर्ने हो भने पार्टीकै उपप्रधानमन्त्री एवं सहरी विकास मन्त्री प्रकाशमान सिंह हुनुहुन्छ । हामीले ८/१० करोड दिनुहोस भनेर अनुरोध गर्यौं । जम्मा २५ लाख पायौं । केन्द्रमा जुनसुकै मन्त्रालयमा गयो भनेपनि पैसा छैन भन्नुहुन्छ । हिजो हाम्रो आदरर्णीय नेता गोपालमान श्रेष्ठ हुँदा खाँधीखोलामा पुल नै पुल बनाउनुभएको छ । उहाँको पालामा स्याङ्जाको विकास राम्रोसंग गर्नुभयो । अहिले उहाँ पावरमा हुनुहुन्न । पद्माजी मन्त्री हुँदा स्याङ्जामा हामीले विकासका लागि खासै योगदान देखेनौं । उहाँको पालामा हाम्रो पालिकाको काम नै रोकियो । मोहनडाँडा हुँदै पर्वत जोड्ने बाटोको काम नै रोकियो ।

अहिले माननीय धनराज गुरुङ हुनुहुन्छ । उहाँले मोहनडाँडा देखि पर्वत जोड्ने बाटोका लागि ३ करोड रुपैयाँ बजेट पार्दिनुभएको छ । ठेक्कालाई निरन्तरता दिन पाएका छौं । त्यसको लागि म धन्यवाद दिन चाहन्छु । त्यसैगरी गण्डकी प्रदेशका पूर्व सामाजिक तथा शिक्षामन्त्री मेखलाल श्रेष्ठले पनि यहाँको विकास निर्माणको पहल गर्नुभएको छ । गत वर्ष र अहिले आफू पावरमा नभएपनि सहयोग र सल्लाहले राम्रो बजेट पाएका छौं । उहाँकै पहलमा बयरघारी देखि विरुवासम्मको बाटोका लागि ३ करोड रुपैयाँ परेको छ ।

संविधानले नै स्थानीय तहलाई क्षेत्राधिकार तोकेर अधिकार दिएको छ । यहाँ आफै कार्यकारी हो तर, केन्द्रकै मुख ताक्नु पर्नाको कारण ?

नेपालको संविधानले केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय तह अझ स्थानीय सरकार भन्छ । तर यथार्थमा त्यस्तो छैन । केन्द्रले आफ्नो अधिकार प्रदेशलाई र प्रदेशले स्थानीय तहलाई दिन चाहँदैन । हाम्रो आम्दानीको श्रोत भनेको एउटा आँधीखोला हो । त्यसको खासै योगदान हुन सकेको छैन । अर्को हाम्रो आम्दानीको स्रोत भनेको क्रेजि भाइब्रेसन मेसिन छ । त्यसले फुटाल्ने होइन चाल्ने हो । खासै हाम्रो १ डेढ करोड भन्दा बच्दैन । घर बहालको हो । सिद्धार्थ राजमार्गमा हामीले घर बहाल कर लिन निस्सा दिन सक्दैनौं । त्यही भएर प्रदेश र केन्द्रको मुख ताक्नुपर्ने बाध्यता हो ।

भीरकोट दरबारको कूरा गर्दै हुनुहुन्थ्यो । पुरानो संरचना र सम्पदाको संरक्षणमा कत्तिको ध्यान दिनुभएको छ ?

भीरकोट दरबारको सवाल यस्तो छ । राजा ताराबहादुर शाहका शाखा सन्तान हुनुहुन्छ । अनिल शाहको ठूलो बुवाको नाममा यो दरबार छ । उहाँ ऋषिकेश साहको छोरा अमेरिका बस्नुहुन्छ । भीरकोट दरबारलाई नगरपालिकाको सम्पत्ति बनाएर संरक्षण गर्न पहल गरेका छौं । उहाँसंग सम्पर्क गर्न सकेका छैनौं । गडहरे गुफा नेपालको ठूलो गुफा दाबी गरेका छौं । पूर्वमेयर छायाराम खनालले यसको संरक्षण र प्रचारका लागि निकै पहल गनुभयो । तर उचित प्रचारप्रसार गर्न सकेका छैनौं । पूर्वाधार मात्र होइन, शिक्षा, स्वास्थ्य कृषिमा पनि हामीले राम्रो काम गरेकै छौं ।

संघीयताको मर्म अनुरुप स्थानीय स्तरमै विकासका केन्द्रहरु बन्न सकुन । रोजगारी स्थानीय स्तरमै प्रदान होस र मानिसलाई अबसरका लागि बाहिर जान नपरोस् भन्ने हो । बसाइँसराई कत्तिको रोक्न सफल हुनुभएको छ ?

बसाइँसराइँ रोक्न सकिएको छैन । गाउँ गाउँमा जनताले खेती लगायो बाँदरले भ्याइदिएको छ । बरु बसाई नै सरेर गयो भने ढुवानी खर्च त बच्छ भनेर पनि बसाइँ सरेका छन् । नेपाली जनता आर्थिक कारणले समस्यामा छन् । जसका कारण विदेशीने क्रम बढेकै छ । श्रीमान जहाज चढेपछि श्रीमति बालबच्चा लिएर सहर झर्छन् । सहरमा लगेर पढाउँछु भन्दा मान्न नै पर्यो । बाँदरका कारण पनि बसाइँ सर्नुपर्ने अवस्था छ । यसको नियन्त्रणका लागि केन्द्री कृषिमन्त्रीसंग कुरागर्दा स्याङजामात्र नभएर ३८ जिल्लामा समस्या छ भन्नुहुन्छ । यीनै कारणले बसाईसराईँ रोक्न सकिएको छैन ।

आगामी आर्थिक वर्षका लागि ल्याउने नीति कार्यक्रम र बजेटमा के कूरालाई प्राथमिकतामा राख्नुभएको छ ?

कृषिमा हामीले फोकस गरेका छौं । हेफर भन्ने संस्थासंग सहकार्य गरेर तीन कराण लागनी गर्ने योजनामा छौं । दूधमा आत्मनिर्भर बन्न भैंसीमा र मासुमा आत्मनिर्भर हुन बाख्राम लागानी गर्दैछौं । तरकारी खेतीमा आत्मनिर्भर बन्न खोजका छौं । अबको दुई वर्षमा केही न केही रिजल्ट निकाल्ने योजनामा छौं । जसले गर्दा भीरकोटमा केही छ भन्ने बनाउँछौं । हामीसंग बजेट सिमित छ । जनताको चाहना कम छ । बजेट पनि याति भनेर छुट्याइन्छ । तर माघ फागुनमा केन्द्रले यति प्रतिशत बजेट कटौती भनेर लेखेर पठाउँछ । जसे गर्दा योजना अलपत्र पर्ने अवस्था हुनेगरेको छ । बजेटलाई सानोसानो टुक्रामा नबाँडौं भनेका छौं । नौ वटै वडामा कच्चि बाटो छ । जनता घरघरमा बाटो आओस भन्ने चाहन्छन् । त्यही अनुसार बाटो बनाउनुपर्ने हुन्छ । वडाले ५० हजार देखिका बजेट बनाउनुपर्छ । हामीले चाहेको देखिने काम गरौं भन्ने हो । तर जनताको सानोसानो आवश्यकता पूरा गर्नपर्ने हुन्छ ।

बजेट बनाउँदा उत्साहित हुने तर योजना नै सम्पन्न गर्न नसक्ने समस्या देखिन्छ । भीरकोटको अवस्था कस्तो छ ?

भीरकोट नगरपालिका जति रकम भएपनि खर्च गर्न सक्छ । भीरकोटमा चैतमा लगभग योजना सक्छौं । भदौदेखि असौजसम्ममा सम्झौता सकि सक्छौं । हाम्रो बजेट फिर्ता हुने भन्ने नै हुँदैन । अहिलेसम्म ९० प्रतिशत काम र भुक्तानी नै भएको छ भनेपछि आँफै बुझ्नुहोस् ।

आगामी आर्थिक वर्षको नीति कार्यक्रम र बजेटमा के कुरालाई प्राथमिकतामा राख्नुभएको छ ?

आगामी आर्थिक वर्षमा पहिला त हामी जनताको घर जाने बाटोलाई नै महत्व दिएका छौं । हामी शिक्षा, स्वास्थय र कृषिलाई नै महत्व दिएका छौं ।

माध्यमिक तहसम्मको शिक्षाको जिम्मेवारी स्थानीय सरकारलाई छ । यहाँहरुले शिक्षामा कस्तो उपलब्धी हाँसिल गर्नुभएको छ ?

हरेक पालिकामा विद्यार्थीको संख्या घट्दै गएको छ । हाम्रोपनि त्यो समस्या छ । भीरकोटमा दुई वटा क्याम्पस छ । विद्यार्थी थोरै छन् । माथिबाट अनुदान थोरै आउँछ । भौतिक संरचना पनि छ । तर विद्यार्थी थोरै भएपनि शिक्षक चाहियो । उनीहरुलाई तलब खुवाउन समस्या छ । नगरपालिकाले पैसा हाल्दा बेरुजु आउने अवस्था छ ।

यहाँहरु कम गर्यौं भन्ने तर जनता जनप्रतिनिधिसंग सन्तुष्ट नहुने यो कस्तो अवस्था हो ?

जनता जति गरेपनि सन्तुष्ट हुँदैनन् । जनताले विदेश हेर्छन् । हामी कहाँ यो सम्भव छैन । श्रोतसाधन र बजेट थोरै हुन्छ । गर्नुपर्ने काम धेरै हुन्छ । आँधीखोला तटबन्ध गर्न पाँच करोड चाहिन्छ । एकैचोटी गर्न सक्दैनौं । अनि आलोचना भइहाल्छ । यसलाई स्वभाविक मान्नुपर्ने अवस्था छ । भीरकोटको जनतालाई कसरी राम्रो गर्न सकिन्छ भनेर लागेका छौं । तर, श्रोत थोरै छ । पाँच लाख चहिने ठाउँमा एक लाख चाहिने ठाउँमा एक लाख राख्न सकेका छैनौं ।

समयको अन्त्यमा भीरकोटवासीलाई केही भन्नुहुन्छ ?

सम्पूर्ण भीकोटवासी बुवाआमा दाजुभाई दिदिबहिनीलाई म भन्न चाहन्छु । तीन वर्षमा धेरै नै काम गरेका छौं । बोलेको कूरा पाँच वर्षमा जसरीपनि सक्ने छौं । काम गरेर कहिल्यै सकिँदैनौं । सकारात्मक सोच्नुहोस् । हामी हजुरकै लागि हो भन्न चाहन्छु ।