नेपाल राष्ट्रबैंक पोखराका निर्देशक विना ढकाल पौडेलले यस वर्ष नयाँ नोटको सट्टा सुकिलो नोटको प्रयोग गर्दा राज्यको करिव डेढ अर्ब रुपैयाँ जोगिएको बताएकी छन् । केन्द्रभागसंगको कूराकानीको क्रममा उनले यस्तो बताएकी हुन् । उनले दशैंपछि साना नोटको व्यवस्थापनमा पनि सहज हुने जानकारी दिइन् । नयाँ नोट निकाल्नुको सट्टा सफा नोट नै प्रयोगमा ल्याउँदा ग्राहक, बैकं वित्तीय संस्था र सर्बसाधारण सबै खुशी भएको उनको दाबी छ । निर्देशक विना ढकाल पौडेलसंगको कूराकानीको सम्पादित अंश
राष्ट्रबैंकले यसपाली नयाँ नोट निकालेन, सफा नोटले नै काम चलाउन भनियो । किन यस्तो निर्णय भएको होला ?
बिगतमा दशैंको बेला साना नोटहरुको अत्याधिक सप्लाई हुन्थ्यो । दशैंपछि सर्वसाधारणले त्यसलाई डिपोजिट गर्न ल्याउनुहुन्यो । बैंकमा लिमिटेड स्पेस हुँदा व्यवस्थापन गर्न गार्हो हुन्थ्यो । यो कूरा बैंकरहरुले पनि औपचारिक अनौपचारिक कार्यक्रममा व्यवस्थापनमा समस्या रहेको सुनाउनुहुन्थ्यो । अहिले हामीले नयाँ नोट वितरण नगर्ने नीति लियौैं । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले पनि नयाँ नोट वितरण नगर्ने नीतिको स्वागत गर्नुभएको छ ।
यसपाली सुकिलो नोटको प्रयोग गर्दा पहिलो कूरा नोटको जतन भयो, दोस्रो कूरा उल्लेख्य रुपमा लाग्ने गरेको छपाई खर्च मितव्ययी भयो । तेस्रो कूरा दसैं लगत्तै साना नोटको व्यवस्थापन गर्ने दृष्टिकोणले समेत यो निकै उपयोगी हुनेछ । यस वर्षको यो निर्णयको बैंकर र सर्वसाधारणले समेत स्वागत गर्नुभएको पाएका छौं ।
नयाँ नोट छपाउन धेरै लागत लाग्छ । नोट बजारमा गएपछि अबिर, अक्षता र पानीका कारण क्षति हुने भएकाले देशकै रिसोर्स प्रयोग हुन्थ्यो । नयाँ नोट ननिकाल्दा त्यो पनि जोगिन्छ भन्ने र सफा नोटको कार्यान्वयन गर्ने नीतिका कारण यसपाली नयाँ नोट बजारमा नल्याइएको हो ।
नयाँ नोट नपाउँदा सफा नोट साट्नेहरु कम आएकी ?
हामीलाई पनि कम आउनुन्छ की भन्ने लागेको थियो । तर त्यस्तो भएन । सटही गरेको मितिबाट पहिलो चरणमा बैंक वित्तिय संस्थालाई खुद्रा नोट सप्लाई गरेका थियौं । ११ असोजबाट सर्वसाधारणलाई पनि नयाँ नोट सटहीको व्यवस्था गर्यौं ।
यो सुविधा हामीले मंगलबारसम्मका लागि दिएका थियौं । पछि फेरी आज (बुधबार) सम्मपनि सेवा दिएका छौं । यो समयसम्म (बुधबार करिब १ बजे) गण्डकीमा ५३ करोड रुपैयाँ सना दरका नोट सप्लाई गरेका छौं । कार्यालय अबधीभरमा ६५ करोड सप्लाई हुने अनुमान गरेका छौं ।
नयाँ नोट छपाईमा कति खर्च हुन्थ्यो, त्यो पनि जानकारी दिनुहुन्छ ?
नयाँ नोटमा जति धेरै सुरक्षा विशेषता हुन्छ । त्यति नै बढीखर्च हुन्छ । हजारको दरमा एउटा नोट निकाल्दा करिव पौने ५ रुपैयाँ खर्च हुन्छ । ५ सयको नोटमा पनि तयस्तै हुन्छ । सानो दरको नोटमा केही कम दुइ देखि तीन रुपैयाँ खर्च हुन्छ । दशैंको बेला सानो दरको नोटको मात्र छपाई खर्च करिब डेढ अर्ब रुपैयाँ लाग्थ्यो । यसपाली त्यो जोगिएको छ । यसलाई जोगाउन सक्दा कहीँ न कहीँ विकास निर्माणमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यो देशकै लागि फाइदा पुग्ने कूरा हो ।
नोटको जतन कसरी गर्ने बताइदिनुहुन्छ ?
नोट प्रयोग गर्दा हात पुछेर प्रयोग गर्ने, अक्षता र अविर नलगाउने, पानीमा नहाल्ने अनि ठूलो नोटलाई पनि राख्दा कच्याककुचुक पारेर नराख्ने । वालेटको प्रयोग गर्ने । फोहोर नगर्ने यही नै हो ।
अन्त्यमा केही भन्नुहुन्छ ?
सबैमा मेरो आग्रह सानो दरको मात्र होइन, ठूलो दरको नोटको पनि जतन गरौं । यसपाली नयाँ नभएपनि सुकीलो नोट लिएर दशैं मनाऔं । सबैलाई दशैंको शुभकामना व्यक्त गर्न चाहुन्छु ।
